Cây mía không chỉ là một loại cây có giá trị kinh tế cao mà còn là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp đường và nhiều sản phẩm khác. Để có được vườn mía đạt năng suất cao và chất lượng tốt, việc áp dụng kỹ thuật trồng mía và chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng.

Giá trị của cây mía

Cây mía đóng vai trò quan trọng là nguồn nguyên liệu chính cho việc sản xuất đường – một sản phẩm thiết yếu trong đời sống hàng ngày, đang đóng góp không ngừng vào phát triển kinh tế và nâng cao thu nhập cho nhiều vùng quê.

Mỗi năm, diện tích trồng mía tại Việt Nam duy trì trên 270.000 ha, mang lại sản lượng đường ổn định, dao động từ 1,3 – 1,5 triệu tấn. Điều này chứng tỏ sức mạnh và quan trọng của cây mía trong nền kinh tế quốc gia.

Với khả năng thích ứng rộng, mía dễ canh tác và sinh trưởng tốt trên nhiều loại đất khác nhau. Đặc biệt, khả năng tái sinh mạnh mẽ giúp giảm chi phí sản xuất cho nông dân, khi họ có thể xử lý ruộng mía để chuẩn bị cho vụ thu hoạch kế tiếp.

Mía không chỉ là nguồn nguyên liệu cho sản xuất đường mà còn mang lại nhiều lợi ích kinh tế khác từ gốc đến ngọn. Thân mía được sử dụng để sản xuất đường, rượu, ván ép, giấy, và dược phẩm. Ngọn và lá mía có thể tái sử dụng làm phân xanh, trong khi rỉ đường có thể được chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau như nhiên liệu sinh học, nấm men, rượu, axit citric và dung môi axeton.

Tổng cộng, chuỗi giá trị của ngành mía đường là vô cùng đa dạng và có thể tận dụng một cách triệt để. Điều này không chỉ giúp nghề trồng mía phát triển bền vững mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao cho cả cộng đồng và quốc gia.

Hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mía

Để đạt được hiệu suất cao và cây mía phát triển khỏe mạnh, bạn cần áp dụng những kỹ thuật trồng và chăm sóc đúng đắn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mía: 

Đất trồng

Chọn đúng loại đất trồng mía là yếu tố quyết định quan trọng đối với việc tham canh và đạt được năng suất cao. Dưới đây là những thông tin quan trọng về đất trồng mía mà bạn cần biết:

• Cây mía không đòi hỏi đất trồng khắt khe, tuy nhiên, để đạt được năng suất cao, đất cần có các đặc điểm sau: độ dốc dưới 100°, tầng canh tác sâu, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và tơi xốp.
• Đối với đất bãi và đất ruộng, quá trình chuẩn bị đất là quan trọng. Cày ba chảo 2 lần, cày bừa 2 lần, và cày 7 chảo 3 lần với độ sâu trên 30cm để đảm bảo năng suất cao. Chú ý vuông góc hướng cày để tránh lõi hướng cày lần sau.
• Với đất đồi, hàng mía nên được thiết kế theo đường đồng mức để hỗ trợ thời gian phơi ải và phòng tránh sâu bệnh. Đặc biệt, làm đất trước khi trồng ít nhất 40-60 ngày.
• Tại khu vực trũng đồng bằng sông Cửu Long, việc lên liếp rộng từ 6-20m và cao 25-35cm là quan trọng. Rãnh trồng mía cần đào sâu 20-25cm, đáy rãnh phủ lớp đất xốp dày 5-10cm để tạo điều kiện thuận lợi cho cây mía phát triển.
• Trong trường hợp đất nhiễm phèn, lên liếp cần cao 25-30 cm, rộng 4,5 đến 5m. Đặc biệt, ở đáy rãnh trồng mía, phủ một lớp đất xốp dày 5-10 cm để tối ưu hóa điều kiện cho sự phát triển của cây mía.

Giống mía và cách nhân giống

Tùy thuộc vào điều kiện đất đai và khí hậu, việc chọn lựa giống mía đúng là quan trọng. Sau đây là một số giống mía phổ biến được sử dụng hiện nay: My 55-14, Roc 22, VĐ 55, K88-92, K95-156, LK 92-11, K95-84…

Có hai phương pháp chính để nhân giống mía: bằng hom ngọn và bằng hom thân. Phương pháp nhân giống bằng hom ngọn thường mang lại tỉ lệ nảy mầm cao. Tuy nhiên, cây con từ phương pháp này thường có sức đề kháng yếu và dễ bị sâu bệnh. Do đó, nhiều người nông dân lựa chọn sử dụng hom giống từ thân để bổ sung.

Để đạt hiệu quả tốt nhất, bà con nông dân nên chọn hom giống từ 6 – 8 tháng tuổi, đảm bảo mía phát triển tốt, không bị sâu bệnh và hom mía giống phải có từ 2 – 3 mắt mầm. Việc đánh dấu phần đầu và ngọn trước khi xử lý và trồng là cần thiết để tránh nhầm lẫn và đảm bảo sự phát triển của cây mía.

Thời vụ trồng mía

Trong việc nhân giống và chăm sóc giống mía, việc hiểu rõ về thời vụ trồng là điều không thể thiếu. Mỗi khu vực đều có thời điểm và phương pháp trồng mía khác nhau, tùy thuộc vào đặc điểm khí hậu cũng như đặc thù địa lý của từng vùng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về thời vụ trồng mía theo từng khu vực:

• Miền Bắc: Vụ chính là vụ Đông Xuân, diễn ra từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. Vụ thu xuống giống vào tháng 9, thu hoạch vào tháng 10 – 1 năm sau.
• Tây Nguyên: Trồng vào mùa mưa, từ tháng 4 đến tháng 6. Có thể trồng từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, đặc biệt với vùng có nguồn nước tưới.
• Đông Nam Bộ: Mùa vụ bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 6 và thu hoạch vào tháng 3 – 4 năm sau. Vụ cuối mùa mưa bắt đầu từ tháng 10 – 11 và thu hoạch vào tháng 8 – 9 năm sau.
• Tây Nam Bộ: Mùa chính bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 6 và thu hoạch vào tháng 1 – 3 năm sau. Với mùa mưa kéo dài, việc chọn thời điểm trồng và chăm sóc cây mía cần được tính toán kỹ lưỡng.

Kỹ thuật bón phân cho mía

Bón phân đúng cách không chỉ là yếu tố quyết định sự phát triển của mía mà còn ảnh hưởng đến chất lượng và lượng đường của cây.

Bón lót

Khi sử dụng phân bón hữu cơ Organic 1 từ Hà Lan, không cần đo độ pH đất trước. Loại phân này không chỉ nhập khẩu 100%, mà còn khử khuẩn an toàn cho cây trồng và không gây mùi khó chịu. Bạn có thể bón khoảng 800-1,000 kg Organic 1/ha, đều vào đáy rãnh và tưới nước đều để phân tan. Chờ 2 ngày trước khi đặt hom.

Bón thúc

Trong giai đoạn bón thúc, sử dụng phân NPK để tối ưu hóa chất lượng mía.

• Lần 1 (75 ngày tuổi): Bón 200-300 kg/ha NPK 16-16-8 để khởi đầu sự phát triển.
• Lần 2 (khi có lóng): Bón 300-400 kg/ha NPK 16-9-21 sau 30 ngày, giúp mía to long, dài long, mềm và ngọt hơn.

Không quên rằng, bạn có thể điều chỉnh lượng phân bón dựa trên điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng cụ thể của vùng trồng. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu suất cây mía và đảm bảo sự phát triển tốt nhất.

Các sâu bệnh thường gặp trên mía

Cây mía thường gặp phải nhiều vấn đề sâu bệnh đặc trưng, gây ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng mía. Dưới đây là một số vấn đề phổ biến cùng những biện pháp phòng tránh hiệu quả:

• Sâu đục thân: Sâu đục thân gây hại quanh năm, khiến cây mía dễ bị đổ ngã trong thời tiết mưa gió. Triệu chứng nhận biết gồm thân mình tím, đầu nâu và trắng. Để phòng tránh, việc quản lý môi trường và sử dụng phương pháp kiểm soát sâu là cần thiết.
• Bệnh than: Đây là một trong những loại bệnh phổ biến nhất trên cây mía. Dấu hiệu của bệnh than là lớp màng mỏng màu trắng chuyển sang màu đen. Để phòng tránh, không nên để mía lưu gốc và chọn lựa hom giống cẩn thận.
• Thối đỏ thân: Bệnh thối đỏ thân gây hại trên mọi bộ phận của cây mía, với triệu chứng là những vết màu đỏ có mùi như rượu và vị hơi chua. Việc bảo vệ cây mía từ môi trường ẩm ướt và vi khuẩn gây bệnh là cách hiệu quả nhất.
• Bọ hung đen hại gốc mía: Bọ hung và sâu non thường gây hại trên phần rễ non và thân mía gần mặt đất. Để ngăn chặn, việc chọn lựa giống mía phù hợp và quản lý đất đai là rất quan trọng.

Hướng dẫn thu hoạch mía

Thu hoạch mía là một quy trình quan trọng đòi hỏi sự chính xác và kiên nhẫn. Để xác định thời điểm mía chín, bạn có thể dựa vào những chỉ báo như lá mít sít lại, màu của mía, và sử dụng máy kiểm tra với chỉ số CCS và brix gốc – brix ngọn. Khi mía đã chín, bạn có thể tiến hành thu hoạch theo các bước sau:

• Thu hoạch mía gốc trước, mía tơ sau để đảm bảo chất lượng và hiệu suất thu hoạch.
• Kỹ thuật chặt và vận chuyển mía đúng cách: chặt sát gốc, chặt ngọn ló mặt trăng, róc sạch rễ lá.
• Mía cần được chế biến nhanh chóng sau khi thu hoạch để giảm thiểu thất thoát đường.
• Che phủ mía trong vòng 24 tiếng sau thu hoạch giúp giảm tối đa thất thoát đường.
• Chặt sát gốc mía lưu gốc giúp tái sinh vụ mía mới vững chắc, tăng hiệu quả sản xuất.
• Thời gian phơi bãi tồn trữ sau thu hoạch cần được quan tâm để tránh mất mát khối lượng và CCS.
• Tỷ lệ mía non, chưa chín khi thu hoạch cao có thể ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và hiệu suất chế biến đường.

Kết luận 

Bằng cách thực hiện đúng hướng dẫn kỹ thuật trồng mía, bạn sẽ có được một vườn mía mạnh mẽ và mang lại lợi nhuận cao. Hãy nhớ rằng việc duy trì sự chăm sóc đều đặn và theo dõi tình trạng cây là chìa khóa quan trọng để đạt được thành công trong việc trồng mía.