Nuôi bò sữa là một ngành nông nghiệp quan trọng và đem lại lợi nhuận cao nếu được quản lý một cách thông minh. Một yếu tố quan trọng để đạt được hiệu quả kinh tế cao trong ngành này chính là chế độ ăn uống cho bò sữa.

Chăm sóc dinh dưỡng đúng cách không chỉ giúp bò sữa khỏe mạnh mà còn cải thiện năng suất sản xuất sữa. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các loại thức ăn cho bò sữa để đạt được hiệu quả kinh tế tối ưu.

Thức ăn thô xanh

Thức ăn thô xanh đóng vai trò quan trọng trong chế độ dinh dưỡng của bò sữa, đặc biệt là trong thời kỳ nuôi trưởng. Để đảm bảo sức khỏe và năng suất cao cho bò, việc lựa chọn và sử dụng thức ăn thô xanh đúng cách là rất quan trọng. Dưới đây là một số loại thức ăn thô xanh phổ biến và cách sử dụng chúng hiệu quả:

Cỏ tự nhiên và cỏ trồng

Cỏ tự nhiên bao gồm các loại cỏ hoà thảo như cỏ gà, cỏ lá tre, và cỏ mật. Chúng thường mọc tự nhiên trên các bãi cỏ, bờ đê, bờ ruộng, trong vườn cây và công viên. Cỏ tự nhiên chứa nhiều nước, dễ tiêu hoá và giàu dinh dưỡng, là nguồn thức ăn lý tưởng cho bò sữa. 

Tuy nhiên, chất lượng của cỏ tự nhiên có thể biến đổi tùy theo mùa vụ, nơi mọc và thành phần cỏ trong thảm cỏ. Khi sử dụng cỏ tự nhiên, cần lưu ý vệ sinh và kiểm tra để tránh bò sữa bị rối loạn tiêu hoá hoặc ngộ độc.

Cỏ trồng, như cỏ voi, cỏ Ghine và cỏ Stylo, cung cấp một nguồn thức ăn thô xanh ổn định và chất lượng, đặc biệt quan trọng khi chăn nuôi theo quy mô trang trại. Sự lựa chọn cỏ trồng đảm bảo có nguồn thức ăn xanh cho bò quanh năm. Lượng cỏ cung cấp cho bò cần điều chỉnh dựa trên thể trọng của bò.

Ngọn mía

Ngọn mía là một nguồn thức ăn xanh có giá trị cao cho bò sữa. Chúng được thu hoạch sau khi làm đường từ cây mía và chiếm một phần quan trọng của cây mía. Mía thải ra ngọn mía chiếm 20% khối lượng mía, và ngọn mía này có thể được sử dụng để nuôi bò sữa. 

Tuy nhiên, ngọn mía chứa nhiều đường và xơ, nhưng nghèo các thành phần dinh dưỡng khác. Do đó, nên sử dụng ngọn mía như một loại thức ăn bổ sung đường và không nên thay thế hoàn toàn cỏ xanh trong thời gian dài.

Vỏ và đọt dừa

Vỏ và đọt dứa là một nguồn thức ăn xanh có giá trị, đặc biệt ở những vùng quy hoạch mía đường. Tuy nhiên, chúng chứa ít protein và xơ, nên không nên thay thế hoàn toàn cỏ xanh. Ngoài ra, vỏ dứa chứa men bromelin, có thể gây rát lưỡi cho bò sữa nếu ăn quá nhiều. Tốt nhất là cho bò ăn mỗi ngày một lượng nhất định vỏ và đọt dứa và chia ra làm nhiều bữa ăn.

Cây ngô sau thu bắp non

Cây ngô sau thu bắp non là một nguồn thức ăn xanh tốt cho bò sữa. Thành phần dinh dưỡng của cây ngô sau thu bắp non phù hợp với tiêu hoá của bò sữa và có thể dùng cho ăn trực tiếp hoặc ủ xanh để dự trữ.

Thức ăn ủ ướp

Thức ăn ủ ướp là một phương pháp bảo quản thức ăn thô xanh thông qua quá trình ủ chua. Quá trình này giúp bảo quản thức ăn trong thời gian dài, đặc biệt trong những kỳ khan hiếm cỏ tự nhiên.

Thức ăn ủ chua thường có mùi thơm dễ chịu, vị hơi chua, màu đồng đều, không có nấm mốc, và được gia súc ưa thích.

Loại thức ăn này có thể được sử dụng để thay thế một phần cỏ tươi, khoảng 15-20 kg mỗi lần. Đối với bò sữa, nên cho ăn sau khi vắt sữa để tránh ảnh hưởng đến chất lượng sữa.

Cỏ khô

Cỏ khô là thức ăn thô xanh đã được sấy khô hoặc phơi khô và được lưu trữ dưới dạng đánh đồng hoặc đóng bánh. Đây là một cách bảo quản thức ăn đơn giản và tiện lợi.

Tuy giá trị dinh dưỡng của cỏ khô thấp hơn so với cỏ ủ chua, nhưng nó là một nguồn thức ăn dự trữ lớn trong thời kỳ khan hiếm.

Rơm lúa

Rơm lúa là nguồn thức ăn phổ biến cho trâu bò và có thể được tận dụng hiệu quả. Sau thu hoạch, rơm lúa được phơi khô và dự trữ cẩn thận.

Rơm lúa có thể được sử dụng để tăng lượng chất khô, đảm bảo độ choán dạ dày và tăng lượng xơ trong khẩu phần. Đôi khi, người ta cũng kiềm hoá rơm để làm tăng hàm lượng nitơ và cải thiện khẩu phần cho bò sữa.

Củ quả

Thức ăn củ quả bao gồm các loại như khoai lang, khoai tây, cà rốt, củ cải, bầu, bí… Chúng rất hấp dẫn và thích hợp cho bò sữa.

Tuy nhiên, thức ăn củ quả nghèo protein, chất béo, xơ và các muối khoáng. Chúng không thích hợp để dự trữ lâu dài, nhưng có thể được sử dụng để cải thiện khẩu phần thức ăn của bò sữa.

Phụ phẩm chế biến

Sau đây là một số phụ phẩm phổ biến được sử dụng trong chăn nuôi gia súc giúp tiết kiệm chi phí và tăng năng suất chăn nuôi: 

Bã sắn

Bã sắn là sản phẩm phụ của quá trình chế biến tinh bột sắn từ củ sắn. Đặc điểm nổi bật của bã sắn là khả năng chứa lượng tinh bột cao, khoảng 60%, nhưng lại nghèo chất protein. Vì vậy, khi sử dụng bã sắn trong khẩu phần ăn cho bò, hãy kết hợp nó với urê hoặc bã đậu nành để bổ sung chất lượng dinh dưỡng.

Thêm vào đó, bạn có thể cân nhắc cho bò ăn bã sắn kết hợp với bột so hay bột khoáng để tạo ra một hỗn hợp thức ăn tinh hỗn hợp. Điều này có thể thay thế một phần lượng thức ăn tinh trong khẩu phần, giúp tiết kiệm chi phí và nâng cao dinh dưỡng cho đàn bò. Bã sắn có thể được dự trữ lâu do một phần tinh bột trong bã sắn bị lên men và tạo ra pH = 4-5.

Bã sắn tươi có vị hơi chua, là một lựa chọn hấp dẫn cho gia súc. Hãy xem xét cho gia súc ăn khoảng 10-15 kg bã sắn mỗi ngày, hoặc bạn cũng có thể phơi và sấy khô bã sắn để sử dụng như một nguyên liệu phối chế thức ăn hỗn hợp.

Bã đậu nành

Bã đậu nành là một loại phụ phẩm quý giá trong quá trình chế biến hạt đậu nành thành đậu phụ hoặc sữa đậu nành. Với hương thơm và vị ngọt, bã đậu nành là một món ngon mà gia súc, đặc biệt là bò sữa, rất thích ăn. Đặc điểm nổi bật của bã đậu nành là hàm lượng chất béo và protein rất cao, tạo nên một nguồn dinh dưỡng quý báu cho bò sữa.

Bã đậu nành là nguồn cung cấp protein cho bò sữa vô cùng hiệu quả. Mỗi ngày, mỗi con bò có thể ăn từ 10 đến 15 kg bã đậu nành, giúp đảm bảo việc cung cấp protein cho chúng.

Tuy nhiên, khi sử dụng bã đậu nành, cần lưu ý không cho ăn cùng lúc với một số loại thức ăn chứa urê như bánh dinh dưỡng hoặc thức ăn tinh hỗn hợp. Việc này nhằm mục đích chia nhỏ lượng thức ăn để đảm bảo an toàn cho bò sữa. Bã đậu nành sống chứa men phân giải urê, nếu kết hợp ăn cùng với lượng lớn thức ăn có urê, sẽ dẫn đến phân giải ure nhanh chóng, tạo ra khí amoniac có thể gây ngộ độc.

Rỉ mật đường

Rỉ mật đường là sản phẩm phụ của quá trình chế biến đường từ mía. Với lượng rỉ mật chiếm khoảng 3% so với mía tươi, nó là nguồn cung cấp năng lượng quan trọng cho bò.

Ngoài ra, rỉ mật đường còn chứa nhiều nguyên tố khoáng đa lượng và vi lượng quan trọng cho bò sữa. Rỉ mật thường được sử dụng để bổ sung đường khi ủ chua thức ăn, là thành phần chính trong bánh dinh dưỡng hoặc cho ăn lẫn với rơm lúa.

Do có vị ngọt, bò sữa thích ăn rỉ mật đường. Tuy nhiên, hãy hạn chế lượng rỉ mật đường cho mỗi con bò, không nên cho hơn 2kg mỗi ngày để tránh gây ỉa chảy. Để đảm bảo dinh dưỡng cân đối và tránh làm giảm pH dạ cỏ đột ngột, hãy cho ăn rải đều.

Bã bia

Bã bia là một loại thức ăn nhiều nước, thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Đặc biệt, bã bia chứa hàm lượng protein cao, cùng với khoảng vitamin, đặc biệt là nhóm vitamin B. Điều này biến bã bia thành một lựa chọn tuyệt vời để bổ sung protein cho chăn nuôi bò sữa.

Tỷ lệ tiêu hoá các chất trong bã bia rất cao, và nó còn chứa các chất kích thích tính thèm ăn, giúp tăng cường khả năng tiết sữa của bò nuôi trong điều kiện nhiệt đới.

Tuy nhiên, chất lượng và giá trị dinh dưỡng của bã bia phụ thuộc vào tỷ lệ nước trong nó, thời gian bảo quản và nguồn gốc xuất xứ. Khi bã bia được bảo quản lâu dài, quá trình lên men có thể làm mất đi một phần dinh dưỡng và làm tăng độ chua. Do đó, thường thêm muối ăn với tỷ lệ 1% để kéo dài thời gian bảo quản bã bia.

Đối với bò sữa, lượng bã bia trong khẩu phần cần tính toán cẩn thận, không nên thay thế quá 1/2 lượng thức ăn tinh và không cho ăn trên 15 kg bã bia mỗi con mỗi ngày. Cho ăn quá nhiều bã bia (trên 25kg/con/ngày) có thể làm giảm tỷ lệ tiêu hoá chất xơ, nitơ và gây giảm chất lượng sữa. Tốt nhất là trộn bã bia và thức ăn tinh, chia thành nhiều bữa trong một ngày để đảm bảo sự cân đối trong dinh dưỡng cho bò sữa của bạn.

Khô dầu

Khô dầu bao gồm nhiều loại, chẳng hạn như khô dầu lạc, khô dầu đậu tương, khô dầu bông, khô dầu vừng, và khô dầu dừa, là một nguồn cung cấp năng lượng và protein quan trọng cho bò sữa.

Hàm lượng protein và giá trị năng lượng trong khô dầu có thể thay đổi tùy theo quá trình chế biến và nguyên liệu ban đầu. Thường thì, khô dầu đậu tương và khô dầu lạc chứa ít canxi và photpho, vì vậy khi sử dụng cần bổ sung thêm khoáng chất. Bạn có thể cho bò sữa ăn khô dầu riêng hoặc phối chế khô dầu với các loại thức ăn khác để tạo thành thức ăn tinh hỗn hợp.

Cám gạo

Cám gạo là sản phẩm phụ thuộc vào quá trình xay xát gạo và thời gian bảo quản. Loại thức ăn này có mùi thơm và vị ngọt, đặc biệt hấp dẫn đối với gia súc. Tuy nhiên, cám gạo cần được bảo quản đúng cách, vì khi lưu trữ không tốt, dầu trong cám có thể bị oxy hóa, gây mất mùi thơm và có vị đắng. Thậm chí, cám gạo cũng có thể bị mốc và không còn an toàn để sử dụng.

Cám gạo cung cấp năng lượng và protein cho bò. Tuy nhiên, hàm lượng canxi trong cám gạo thấp, do đó cần bổ sung thêm các nguồn canxi khác như bột xương, bột sò, và muối ăn vào khẩu phần dinh dưỡng của bò để đảm bảo cân đối.

Bột cá

Bột cá là một nguồn thức ăn động vật có chất lượng dinh dưỡng cao, được chế biến từ cá tươi hoặc từ sản phẩm công nghiệp chế biến cá. Bột cá chứa nhiều axit amin quan trọng, như lysine và methionine, có giá trị dinh dưỡng cao và hấp thụ dễ dàng cho bò.

Bột cá có khả năng tăng cường tiêu hoá và tăng tốc độ tăng trọng cho bò. Nó có thể được bổ sung vào các loại thức ăn xơ thô, giúp kích thích việc phát triển và tăng cường sự hấp thụ của protein trong dạ dày của bò. Với tỷ lệ protein thoát qua cao, bột cá có khả năng cung cấp trực tiếp axit amin tại ruột cho bò.

Các thí nghiệm đã chỉ ra rằng việc bổ sung 50g bột cá vào khẩu phần cơ sở như rơm có thể tạo ra tác dụng tích cực trong việc tăng cường tiêu hoá rơm và tăng tốc độ tăng trọng của bò.

Thức ăn tinh

Sau đây là những loại thức ăn tinh giàu dinh dưỡng được sử dụng phổ biến trong chăn nuôi bò sữa: 

Bột ngô

Bột ngô là một nguồn cung cấp năng lượng quan trọng trong khẩu phần ăn của bò sữa. Đặc điểm nổi bật của bột ngô là hàm lượng tinh bột cao, giúp cung cấp năng lượng cho bò. Tuy nhiên, bạn nên kết hợp nó với các nguồn dinh dưỡng khác như bột xương, bột sò, và muối ăn để đảm bảo khẩu phần ăn đa dạng và cân đối. Điều này đặc biệt quan trọng vì bột ngô chứa ít canxi và photpho.

Bột sắn

Bột sắn được sản xuất từ sắn củ sau khi được thái thành lát và phơi khô. Đây là một nguồn thức ăn tinh giàu chất đường và tinh bột, nhưng lại nghèo chất protein, canxi, và photpho. Do đó, khi sử dụng bột sắn, bạn cần bổ sung thêm urê và các nguồn dinh dưỡng giàu protein như bã đậu nành, bã bia, và các chất khoáng. Điều này giúp nâng cao giá trị dinh dưỡng của khẩu phần ăn và giúp bò phát triển khỏe mạnh.

Một điểm quan trọng cần lưu ý là củ sắn có thể chứa axit hydrocyanic (HCN) độc đối với gia súc. Để giảm hàm lượng HCN, bạn nên bóc vỏ củ sắn, ngâm vào nước và thay nước nhiều lần trước khi thái thành lát và phơi khô. Bạn cũng có thể nấu chín củ sắn để loại bỏ HCN hoàn toàn.

Thức ăn bổ sung

Trong chăm sóc và nuôi dưỡng bò, việc cung cấp thức ăn bổ sung chính là một yếu tố quan trọng để đảm bảo sức kháng và sự phát triển tốt của đàn bò. Dưới đây là hai loại thức ăn bổ sung quan trọng cho bò: urê và khoáng.

Urê

Urê là một trong những chất chứa nitơ phi protein quan trọng được sử dụng rộng rãi trong chăn nuôi bò sữa và gia súc nhai lại nói chung. Loài gia súc có khả năng sử dụng urê bởi vi sinh vật có trong dạ dày cỏ chúng, giúp biến đổi nitơ thành chất protein cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể. Có một số cách để sử dụng urê:

• Trộn vào thức ăn hỗn hợp: Urê có thể được trộn vào khẩu phần thức ăn của bò. Mỗi gram urê cung cấp thêm 1,45 gam Protein Dễ tiêu hóa (PDIN).
• Trộn với rỉ mật đường: Để bò dễ ăn hơn, bạn có thể trộn urê với rỉ mật đường.
• Trộn với thành phần làm bánh dinh dưỡng: Urê có thể kết hợp với các thành phần khác để tạo ra một thức ăn hấp dẫn cho bò.
• Trộn ủ với cỏ hoặc rơm: Khi sử dụng urê, đảm bảo rằng cỏ hoặc rơm có đủ lượng carbohydrates để hỗ trợ vi sinh vật dạ dày phân giải urê thành protein.

Tuy nhiên, cần chú ý một số điểm quan trọng:

• Nếu bò chưa quen với urê, cần thời gian để làm quen bằng cách bổ sung từng ít một trong khoảng từ 5 đến 10 ngày.
• Urê nên sử dụng cho bò đã lớn, không phù hợp cho bò non vì hệ vi sinh vật dạ dày của chúng chưa phát triển đủ.
• Bạn có thể trộn urê với các loại thức ăn khác để đảm bảo bò ăn đều và cung cấp đủ lượng dinh dưỡng.
• Urê không nên được hoà vào nước uống của bò.

Thức ăn bổ sung khoáng

Các chất khoáng đóng một vai trò quan trọng đối với sức kháng và phát triển của bò. Đặc biệt, bò sữa thường thiếu khoáng trong khẩu phần của họ, bao gồm khoáng đa lượng và khoáng vi lượng. Để cung cấp khoáng đa lượng, bạn có thể sử dụng bột đá vôi hoặc bột sò. Đối với phốt pho, có thể sử dụng bột xương, phân hoặc đi canxi phốt phát. Khoáng vi lượng thường được dùng dưới dạng muối sulfat.

Cung cấp từng chất khoáng riêng lẻ có thể gặp khó khăn, đặc biệt với khoáng vi lượng cần thiết ở lượng rất nhỏ. Do đó, người ta thường phối hợp nhiều loại khoáng với nhau theo tỷ lệ nhất định dưới dạng premix khoáng. Premix khoáng có thể trộn với các loại thức ăn tinh hoặc dùng dưới dạng đá liếm.

Kết luận

Tóm lại, chế độ ăn cho bò sữa là một yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả kinh tế cao trong ngành nuôi bò sữa. Bằng cách cung cấp các loại thức ăn thích hợp và theo dõi sát sao, bạn có thể cải thiện năng suất sản xuất sữa và tối ưu hóa lợi nhuận của mình.

Để được tư vấn chọn mua thức ăn cho bò chất lượng, giá rẻ, hãy liên hệ với chúng tôi qua số hotline 0763218247!